Ben je bezig met de gezondheid van je mond en keel, dan heb je de term amandelstenen vast al eens voorbij zien komen. Amandelstenen zijn een veel voorkomend probleem in alle leeftijdsgroepen en lagen van de maatschappij.

Amandelstenen, formeel tonsillolieten of in het engels tonsil stones genoemd, zijn kleine ophopingen van afval en bacteriën. Ze zitten vast in de groeven van de amandelen en kunnen hier allerlei klachten veroorzaken.

Het meest voorkomende symptoom van de brokjes is een slechte adem (halitose). Dit geeft niet alleen overlast bij de persoon zelf, maar soms ook bij de directe omgeving. Hoe ontstaan amandelstenen en waar komen ze eigenlijk vandaan?

Ontwikkeling van amandelstenen

Amandelstenen ontstaan ogenschijnlijk uit het niets in de amandelen. De amandelen zijn kleine klieren aan weerszijden van de keel die direct betrokken zijn bij het afweersysteem van het lichaam. In de amandelen bevinden zich diepe groeven, de amandelcrypten genaamd.

In deze crypten worden ziekmakers, zoals bacteriën en virussen opgevangen. Hier maken lichaamseigen afweercellen ze onschadelijk, om de luchtwegen en het spijsverteringskanaal te beschermen.

Soms gaat dit niet helemaal goed, wat kan leiden tot amandelontstekingen, maar ook tot amandelstenen.

Ophoping afval en vorming amandelstenen

In de crypten kunnen onder meer celresten en voedseldeeltjes gaan ophopen. Ze vormen een plakkerige massa van afval waarin bacteriën zich kunnen gaan nestelen. Zitten de bacteriën tussen deze resten, dan wordt het voor afweercellen een stuk lastiger om ze onschadelijk te maken.

Het gevolg is dat de bacteriën zich snel kunnen gaan vermeerderen. De combinatie van cel- en voedselresten met bacteriën wordt een amandelsteen genoemd.

Hoewel de mond en keel van nature vol bacteriën zitten, wordt dit een probleem wanneer de natuurlijke balans wordt verstoord. Sommige bacteriesoorten krijgen dan de overhand, wat ook vaak bij amandelstenen het geval is.

In de brokjes vinden we doorgaans anaerobe bacteriën. Dit zijn bacteriën die het vooral goed doen onder zuurstofarme omstandigheden. Deze bacteriën vormen afvalstoffen met zwavelverbindingen. Zwavelverbindingen hebben een karakteristieke, stinkende geur. Het zijn dan ook deze bacteriën die hoofdzakelijke de vieze adem veroorzaken bij amandelstenen.

Je herkent amandelstenen aan de volgende symptomen:

Factoren die bijdragen aan de vorming van amandelstenen

Door een gebrek aan onderzoek is het nog altijd lastig om direct een oorzaak te vinden van het ontstaan van amandelstenen. Wel zijn er diverse risicofactoren gevonden die de kans op het ontstaan ervan aanzienlijk vergroten.

Dit hangt ten dele samen met de inhoud van de brokjes: veel etensresten en celresten. De volgende risicofactoren kunnen een rol spelen bij de vorming van de witte brokjes:

  • Matige mondhygiëne
  • Veel zuivelproducten in het dieet
  • Droge mond
  • Veel koffie- en alcoholgebruik
  • Neusverkoudheid of soortgelijk

Een groot deel van de behandeling van amandelstenen bestaat uit het aanpakken van deze risicofactoren, waarvan er vrijwel altijd minimaal één aanwezig is.

Mondhygiëne

In een mond die niet goed wordt schoongehouden vinden er sneller ophopingen van bacteriën plaats. Deze zitten vaak in tandplak en een witte tot gele aanslag op de tong. Vanuit deze plekken kunnen er ook veel bacteriën in de keel en amandelcrypten terecht komen.

We zien vaak dat mensen met amandelstenen in meer of mindere mate ook last hebben van andere mondklachten, vaak gerelateerd aan een matige mondhygiëne.

Veel zuivelproducten

Zuivelproducten zijn in veel gevallen gezond, maar bevatten ook zuren en andere stoffen waar bacteriën zich prettig bij voelen. Ze voeden zich met de stoffen in zuivel en de zure omgeving die ontstaat werkt de groei van de bacteriën in de hand.

Droge mond

In een droge mond is relatief minder zuurstof aanwezig. Natuurlijk zit de lucht vol zuurstof, maar veel zuurstof zit bovendien vast in speeksel in de mond. In een droge mond is er minder zuurstof en kunnen de anaerobe bacteriën de overhand krijgen. Dit zijn de bacteriën die vaak de meeste klachten veroorzaken.

Een droge mond kan aangeboren zijn, maar wordt ook veroorzaakt door koffie- en alcoholgebruik of simpelweg een tekort aan vocht. Ook mondwater op alcoholbasis draagt bij aan een droge mond.

Neusverkoudheid of vergelijkbaar

Bij een verstopte neus zijn de weefsels in de neus gezwollen en wordt er vaak veel neusslijm geproduceerd. Dit loopt deels terug in de keel, waar het ook rond de amandelen terecht kan komen. Dit slijm vormt een voedingsbron voor de bacteriën en bemoeilijkt het werk van afweercellen. Om deze reden kunnen amandelstenen sneller ontstaan bij neusverkoudheden of soortgelijke aandoeningen.

Amandelstenen effectief aanpakken

Wil je amandelstenen zo effectief mogelijk aanpakken, dan pak je enerzijds de oorzaak aan en anderzijds de reeds aanwezige brokjes. De oorzaak kun je aanpakken door maatregelen te treffen tegen de eerder genoemde risicofactoren.

Reinig de mond bijvoorbeeld met alcoholvrij mondwater, zoals Oxyd8 mondwater. Dit mondwater werkt op basis van actief zuurstof en reinigt niet diep, zonder de mond uit te drogen. Verwijder tandplak met een veilige tongschraper, zoals de Orabrush, en verwijder tandplak door niet alleen goed te poetsen, maar ook te stoken en flossen.

Voorkom een droge mond door veel water te drinken, te minderen met koffie en alcohol en ook keelpastilles te nemen die de speekselproductie stimuleren. Dr Katz lozenges zijn hierbij een goede optie.

Brokjes zelf verwijderen

Hoewel amandelstenen veel klachten kunnen veroorzaken, kun je ze gelukkig relatief eenvoudig zelf verwijderen voor de spiegel. Wel is het goed om hierbij gebruik te maken van speciale hulpmiddelen en niet met de vinger te gaan duwen in de keel. Dit kan leiden tot beschadigingen en de introductie van nieuwe bacteriën.

De volgende hulpmiddelen zijn erg effectief voor het verwijderen van de steentjes:

  • Monddouche zoals AE Dental Power Floss
  • Tonsilfresh Cupping Glass
  • AE Dental Tonsil Stone Removal tool
  • TonsilFresh Led Tool

Wil je weten wat deze hulpmiddelen doen en hoe je ze gebruikt, bekijk dan ook de pagina Hoe haal je amandelstenen zelf uit je keel?. Niemand hoeft onnodig met amandelstenen rond te lopen, begin daarom direct met de behandeling. Zo hoef je je niet langer zorgen te maken over een slechte adem of andere klachten.